Komşu devletlerin birbirinin iç işlerine müdahale etmesi, tüm siyasi rütin anlaşmalara rağmen siyaset dünyasında çok normal eylemdir. Başka bir deyişle, devletler kendi aralarında birbirinin iç işlerine karışmama konusunda anlaşma yaparlar ama her zaman kendi milli manfaatleri üzerine komşu ülkelerde müdahale ederler. İran İslam Cumhuriyeti, kendi oluşum tarihinden beri bu siyasi yöntemi kendi komşularına karşı çok acımasızca kullanmıştır ve bu yöntem günümüzde de devam etmektedir. İran’ın Ermenistan, Yemen, Suriye, Bahreyn, Irak, Katar, Türkiye ve… gibi ülkelerde yaptıkları eylemler, yukarıda söz konusu olan bu siyasi yöntemin en iyi göstergesidir. Tarihsel olarak İran’la Türkiye arasında güç rekabeti olmuştur ve İran’da Mollaların iş üstüne gelmesiyle beraber, bu tarihsel çelişkiye İran tarafından ideolojik rekabette eklenmiştir. Çünkü İslami Devrimden sonra, İran’ın ideolojik amacı dünyaya özelliklede bölgedeki halklara Şiilik üzerine kurulan bir siyasi yönetimi dayatmak olmuştur. İran bu konuda çok düzenli çalışmaktadır ve bundan dolayıda bölgede hiç bir devletin yükselişini, gelişmesini kabul edemiyor çünkü amacı sadece Şiilik üzerine kurulan devletin ne kadar güçlü olduğunu göstermektir. Türkiye bölgede en demokratik müslüman ülke olduğu için, ideolojik açıdan İran’ın en büyük düşmanı sayılıyor. Türkiye’de olan demokratik ve toleranslı ortam, İran’ın içinde sorunlar yaratmaktadır. Çünkü Türkiye’deki bu demokratık ortam, İran’daki orta sınıf ve aydın kesimi etkiliyerek siyasi taleplerin artmasına neden oluyor. Aynı zamanda, İran’da yaşayan yaklaşık 30 milyon Azerbaycan Türkünün büyük kısmı, İran devleti tarafından onlara yapılan siyasi, ekonomik ve kültürel baskılar nedeniyle kendileriyle Türkiye arasında en azından bir duygusal yakınlık kurma çabasındadırlar. Ama İran’daki tüm bu potansiyellere rağmen, Türkiye hiç zaman Güney Azerbaycan Kartını İran’a karşı kullanamamıştır ve çoğu zaman bu konu Türkiye için bir dezavantaj olmuştur. Güney Azerbaycan konusunun Türkiye’de yasak meyveye dönüşmesinin en büyük nedeni, Türkiye’deki Kürt sorunudur. Türk siyasetçileri çoğu zaman İran Türkiye’de Kürt sorununu desteklemesin diye Güney Azerbaycan potansiyelini görmezden gelmişler. Dolayısıyla Türkiye komşu devletlerin iç işlerine karışmama konusunda, İran’a en sadık komşu olmuştur. Ama İran söylenenleri hepsine rağmen, gerektiği zaman Türkiye’nin iç işlerine özelliklede Kürt meselesine karışıyor ve Kürt kartını çok iyi kullanmaktadır. Günümüzde Türkiye’nin İran’daki Güney Azerbaycan Türklerine duygusal ve slogan çerçevesinde değil belki steratejik ve jeopoletik koşullara uygun olarak yaklaşması bir zorunluktur.
Fardin Bayandor​
KAFKASSAM Ortadoğu Çalışmaları Uzmanı
fardin22k@gmail.com
Facebook: Ayaz Sürgün