Önce meraklısına önemli not, burada yer alan bilgilerin mühim bir kısmı başka yerlerde yok! Eğer Amerikan Senatosu’ndan onay alırsa resmi olarak CIA’in ilk resmi kadın başkanı olacak Gina Cheri Haspel Türkiye’yi biliyor mu? Evet biliyor hem de fazlasıyla. ABD tekstil sektörüne 1909’da New Orleans sıcağına dayanabilen ve bedeni serin tutan, terletmeyen, rahat giysiler üreten Haspell markasını kazandıran Joseph Haspel Sr. torunu. Laurie Haspel Aronson, Gina Cheri Haspel’ın kuzeni. Büyük babası için ‘büzgünün gücünü keşfeden adam’ denilir. Amerikan moda dünyasında devrim yapan giyim ve kumaş devrimini “hot is hot, no matter what you do for a living” sözüyle açıklayan Joseph Haspel Sr., özellikle İngiliz kolonilerinde sık kullanılan kumaş türünden giysiler tasarlamasıyla ön plana çıkmıştı. İnce pamuklu dokuma silindir baskı yöntemiyle kıvrım kıvrım şekillendirilen, ikonik çizgili büzgülü kumaş giysiler imal eden Haspell tekstil firmasını kurmuştu. Seersucker, “süt ve şeker” anlamına geliyordu ve Farsça kökenliydi. Bu giysiler; ABD’nin oldukça sıcak güney kesimlerinde tercih edilmişti ve amaç sıcak iklimde terlemeden giyinik durmayı amaçlıyordu. Türkçemizde tabirle tam üfül üfül bünyeyi serin tutan özellikteydi. Çünkü güney kesiminde ısı ve nem çok yüksekti. New Orleans’taki sıcağa dayanabilecek kıyafetler tasarlayan Joseph Haspel Sr., moda dünyasında bir hit oldu ve Haspell marka kıyafetler Eski başkanlar Harry Truman ve George W. Bush’ın gardırobunda yer bulmuştu.(1) 1 Ekim 1956 doğumlu Gina Cheri Haspel, genlerinin ve biyolojik özelliklerinin % 92.08’i,Beyaz veya Kafkas, % 4.95’i Hispanik yani İspanyol olan bir aileden geliyor. ABD’de yapılan son nüfus sayımı verilerine göre Haspell soyadını taşıyan 101 kişi var. Sosyal Güvenlik Ölüm Endeksi’nde 1937 ile 2010 arasında Haspel soyadını taşıyan 10 kişinin ölümü kayıtlara girmiş. Hasbell ailesi kayıtlara göre uzun bir hayat sürmüyor. Bu aile fertlerinin istatistiklere göre ortalama ömrü 61.8 yıl.(2)
Gina Cheri Haspel, Amerikan istihbarat subayı. 29 yaşında 1985’te CIA (Central Intelligence Agency/Merkezi İstihbarat Teşkilatı) kariyer istihbarat memurluğuna kabul edildi. Görev kroniğine bakıldığında istihbarat toplama, analiz, gizli eylem, karşı istihbarat, dış hizmetler gibi operasyonlarda oldukça etkili bir isim olduğu anlaşılıyor. Geniş denizaşırı deneyime sahip ve birkaç görevinde İstasyon Şefiydi. Washington’da, Ulusal Gizli Servis Servisi Müdür Yardımcılığı, Yabancı İstihbarat ve Gizli Eylem için Ulusal Gizli Servis Direktör Yardımcısı ve Ulusal Gizli Servis Direktörü için Personel Şefi de dahil olmak üzere çok sayıda üst düzey yönetici pozisyonunda bulundu. Haspel, 7 Şubat 2017’de Merkezi İstihbarat Teşkilatı Müdür Yardımcısı olarak yemin etti.(3) Bayan Haspel, terörle mücadelede başarısından dolayı George HW Bush Ödülü ne layık görülmüştü. Ayrıca Donovan Ödülü; Merit İstihbarat Madalyası ve federal kamu hizmetindeki en prestijli ödül olan Başkanlık Ödülü aldı. ABD “Legion of Merit” madalyası “üstün hizmet ve başarılı performanstan dolayı son derece övgüye layık davranış” gösteren kişilere “ABD silahlı kuvvetlerinde Korgeneral ve Koramiral veya Savunma Bakan Yardımcısı düzeyinde veya İç Güvenlik Bakanlığı ile eşdeğer sivil personel tarafından” verilir. “The Legion of Merit” liyakat madalyasını Türkiye’den ilk olarak 1954 yılında Cumhurbaşkanı Celal Bayar, daha sonra ise genelkurmay başkanları Kenan Evren,İsmail Hakkı Karadayı, Hilmi Özkök, Yaşar Büyükanıt ve son olarak Kara Kuvvetleri Komutanı Hulusi Akar almışlardır.(4) Terazi burcundan. Haspel çevresinde bakımlı, son derece süslü, kaliteli giyinen bir memur olarak tanınmış.(5)
Giyimi kuşamı ve makyajındaki titizliği kadar işindeki başarısından da kendisinden söz ettiren Haspel, yakınlarının ona çok saygı duyduğu bir isim. CIA’nın kara kutusu veya Türkçe deyimle sır küpü. Bu özelliğinden dolayı kendisi, istihbarat sırlarını saklayan ‘demir kadın’ olarak nitelendiriliyor. Haspel İstihbarat merkezindeki tecrübesi sırasında birçok üst düzey görevde, özellikle de CIA’nın ABD dışındaki casusluk operasyonlarını denetleyen yüksek gizli olarak sınıflandırılan departmanda bulundu. 2013’te Merkezi İstihbarat Teşkilatı’nın Gizli Ulusal Servisi’nin başına atandı. Ancak birkaç hafta sonra yerine başkası atanarak söz konusu görevden uzaklaştırıldı. Görünüşe göre 11 Eylül 2001 sonrasında yurtdışındaki gizli hapishanelerde sorumluluğu olduğu konusunda şüpheler bulunması bunun nedenini oluşturuyor. Bu gizli hapishanelerde mahkûmların işkenceye benzer şekilde ‘waterboarding’ (suda boğulma hissi verme) yöntemiyle sorgulandığı biliniyor. ‘Washington Post’ gazetesi daha önce Haspel’in tutukluları suda boğulma hissi vermek de dâhil farklı işkencelere tabi tuttuğunu yazmıştı. Gazete ayrıca Haspel’in 2015’te Tayland’daki birçok tutukluya uygulanan ‘geliştirilmiş sorgu tekniklerinin’ uygulandığı videoların imha edilmesinde rol oynadığını da aktarmıştı. El Kaide’ye mensup olmakla suçlanan tutukluların avukatları, bu kasetlerin mahkemeye getirilmesini istemişti. İki senatör, Cumhurbaşkanı Trump’a gönderdikleri bir mektupta yaptığı atamayla ilgili çekincelerini dile getirdi. Senatörler Ron Wyden ve Martin Heinrich, Haspel’in izlediği yolun onu bu göreve layık kılmadığını belirtti. Cumhuriyetçi Senatör John McCain de atama işlemi sürecinde CIA sorgulama programında yer aldığı sürenin niteliğinin ve kapsamının aydınlatılması gerektiği konusunda uyarıda bulundu. ABD gözaltı merkezlerinde işkencenin yapılmasını yasaklayan yeni yasalara saygı duyacağı konusunda ‘gönülden’ taahhüt vermesi gerektiğini belirtti. Tüm bu eleştirilere rağmen Haspel meslektaşları tarafından oldukça saygı gören CIA yöneticisi.(6)
Gina Haspel’in istihbarat dünyasındaki tecrübesi 30 yıldan fazla. CIA Londra istasyon şefi olmadan önce Orta Avrupa, Türkiye ve Orta Asya’nın bulunduğu bölgelerde uzun süreli yurtdışı hizmetlerde bulundu. Usame Bin Ladin’in yakın çevresine sokulan ender isimlerden. Türkiye’de bulunduğu yıllarda mühtedi Amerikalı kadın kimliğiyle İslami cemaatlerle ilgili bilgi topladı. Türkçe ve Farsçası oldukça iyi. İstanbul ve Ankara’yı iyi biliyor. 2013’te CIA Direktörü John Brennan , dünya çapında gizli operasyonlar yürüten Ulusal Gizlice Hizmetinin yöneticisi olarak Haspel’i seçti. Haspel’in adını en çok duyurduğu olay, Tayland’da 2002’de El Kaide şüphelileri Ebu Zübeyde ve Abdulrahim El Naşiri’nin bulunduğu bir hapishanede sorgu sırasında işkence yapılmasıydı. Gizliliği kaldırılan CIA belgelerinde Zubeyde’nin bir ayda 83 kez “waterboarding” (suda boğulma hissi verme) yöntemiyle sorgulandığı ve defalarca kafasının duvarlara vurulduğu ortaya çıkmıştı.
Waterboarding yönteminde kişi yüzüstü yatırılarak ağzı bezle kapatılıyor ve yüzüne su dökülerek akciğerlerinin suyla doğduğu hissi yaratılıyor. Sorgunun kayıtları daha sonra yok edildi ancak Amerikan New York Times gazetesinin iddiasına göre belgelerde emirleri veren kişi olarak Haspel’in adı geçti. Haspel görevi kötüye kullandığı iddiasını reddederek kayıtların verilen emirler doğrultusunda yok edildiğini söyledi. ABD’deki insan hakları kuruluşu Reprieve’in başkanı Maya Foa , Haspel’in CIA Başkanlığı’na uygun olmadığını söyledi ve Trump’ı “zamanında başarısız olmuş yöntem ve insanlara itimat etmekle” suçladı.(7) Eski CIA Direktör Yardımcısı Jose Rodriguez’in ekibinde CIA’nın Terörle Mücadele Merkezi’ne başkanlık yaptı. Rodriguez anılarında Haspel’in Tayland’daki gizli hapishane hakkında bir dizi videonun imha edilmesini tavsiye eden bir mektup bıraktığını yazmıştı. Haspel, 2002’de Cumhuriyetçi Başkan George W. Bush yönetiminde Cat’s Eye “Kedi Gözü” adlı gizli hapishaneden sorumluydu. (8) Hapsel, ‘profesyonel işkenceci’ şöhretiyle insan hakları örgütlerinin en çok tepki gösterdiği isimlerden biri. Gina Haspel, 11 Eylül 2001 saldırıları sonrası ‘terör zanlılarının’ kaçırılması, ‘kara delik’ denilen merkezlerde esir alınması ve işkenceden geçirilmesi programının kilit ismi. İşkence yanlısı Pompeo’nun CIA’nın bir numarası, Haspel’in de CIA’nın iki numarası olması, adeta Trump’ın yasadışı işkencelere geri dönme işaretiydi. CIA’nın Londra İstasyon şefliğini yaptığı yıllarda İngiliz istihbarat servisi MI6 ile yakınlığından söz ediliyor. 11 Eylül saldırılarından sonra, C.I.A. sorumluları bulmak için dünya çapında umutsuz bir av başlattığında ilk görevlendirilen isimler arasındaydı. (9)
Avrupa Anayasa ve İnsan Hakları Merkezi adlı bir örgüt Almanya’da savcılığa, Haspel’in buna engel olma yetkisi olduğu halde en az iki kişinin sorguları sırasında her gün işkence görmelerine göz yumduğu iddiasıyla ihbarda bulunmuştu. Söz konusu örgütün Genel Sekreteri Wolfgang Kaleck, Haziran 2017’de yaptığı açıklamasında, “Haspel bu işkenceye son verebilecek sorumluluğa sahip, ama bunu yapmadı. Bu sebeple bir sonraki adım kendisi hakkında bir tutuklama kararı çıkarılması olacaktır” diye konuşmuştu.(10) ABD’nin uluslararası çapta dinleme operasyonları ifşa etmiş olan eski CIA ve NSA çalışanı Edward Snowden da Haspel’in işkence sisteminde önemli rol oynadığını belirtenlerden. Gina Haspel’in 2002’de iki zanlıya işkenceyi izlediği ve daha sonra Tayland’daki gizli cezaevindeki şiddet içeren sorgulamaları doğrulayan video kayıtlarının imhasında yer aldığına dair New York Times haberini yayımlayan Snowden, Haspel’in büyük ihtimalle gözaltına alınma riski yüzünden Avrupa Birliği ülkelerini ziyaret edemeyeceğini söylüyor. Bunun anlamı şu; ‘diğer ülkelerin casus şefleriyle toplantıya gidemeyecek’ Snowden, ”İlginç: insanlara işkence eden yeni CIA Direktörü Gina Haspel muhtemelen Berlin’deki ECCHR’in Almanya Savcılığına şikayeti yüzünden gözaltına alınma riski nedeniyle diğer gizli servislerin başkanlarıyla görüşmek için AB’ye gidemeyecek” diyor. Avrupa Anayasa ve İnsan Hakları Merkezi (ECCHR), haziranda terör zanlılarına işkence davasıyla ilgili olarak Haspel’in gözaltına alınması için Almanya hükümetinden izin talebinde bulunmuştu.(11)
Trump Beyaz Saray politikasını yönetecek iki istihbarat memurunu kendisine yakın çalışma arkadaşı seçmekle Suriye, İran ve Kuzey Kore ile ilgili süreçleri hızlandırdı. Trump’ın Kremlin ve Cumhurbaşkanı Vladimir Putin ile olan etkileşimi, Kuzey Kore ve İran gelişmeleri, Avrupa politikası ve ABD’deki rolü, Suriye savaşıyla ilgili Nisan ve Mayıs aylarında alınması gereken kararlar Trump yönetiminin önünde duruyor. Beyaz Saray’daki en yüksek mevkilere getirilen önde gelen iki istihbarat figürü Pompeo ve Haspel’in ABD’nin dış politikasındaki atraksiyon ve yaratıcılıkları önümüzdeki süreçte belirginleşecek.(12) Tüm bunlar üst üste konulduğunda denilebilir ki; Pompeo ve Gina Haspel, enformasyonel değil operasyonel dış politikanın şekillenmesini gerçekleştirecekler. Türkçesi Amerika daha da saldırganlaşacak!
Bakınız:
1-https://manready.com/collections/haspel – https://www.forbes.com/sites/josephdeacetis/2017/06/12/how-seersucker-has-regained-significance-in-menswear/#532aad3f5d3c – http://wgno.com/2016/04/21/dressed-to-impress-the-history-of-new-orleans-based-company-haspel-and-the-creation-of-the-seersucker/ –
2- https://www.deathfigures.com/index.php?q=Hasbell
3- https://www.cia.gov/about-cia/leadership/gina-haspel.html
4- https://www.sozcu.com.tr/2015/yazarlar/yilmaz-ozdil/the-legion-of-merit-904069/
5- https://www.biography.com/people/gina-haspel
6- https://turkish.aawsat.com/2018/03/article55381634/abd-tarihindeki-ilk-kadin-cia-direktoru-gina-haspel-kimdir
7- http://www.avazturk.com/cianin-yeni-baskaniiskence-ve-ortulu-operasyon-uzmani-45287h.htm
8- . http://www.amerikaliturk.com/news/abd/114526-yeni-cia-direktoerue-gina-haspelin-koltugu-sallantida/
9- Adam Goldman/ 13 Mart 2018/ Gina Haspel, Trump’s Choice for C.I.A., Played Role in Torture Program/ https://www.nytimes.com/2018/03/13/us/politics/gina-haspel-cia-director-nominee-trump-torture-waterboarding.html
10- http://www.turkishny.com/local-news/6-local-news/263784-cia-baskanligina-aday-gosterilen-gina-haspel-kim
11- https://tr.sputniknews.com/avrupa/201803131032620936-iskenceleriyle-meshur-yeni-cia-direktoru-gina-haspel-icin-ab-de-gozalti-talebi-var/
12- https://www.debka.com/trump-shakeup-at-the-top-pompeo-us-secy-of-state-gina-haspel-cia-chief/
Ömür Çelikdönmez
Twitter:@oc32oc39
