KAFKASSAM – Kafkasya Stratejik Araştırmalar Merkezi

  1. Anasayfa
  2. »
  3. Gündem
  4. »
  5. ABD’nin Avrupa’ya doğalgaz kazığı!

ABD’nin Avrupa’ya doğalgaz kazığı!

Hasan Oktay Hasan Oktay - - 9 dk okuma süresi
325 0

ABD’nin Avrupa’ya doğalgaz kazığı!
ömür
Avrupa uzun süredir enerji krizinin pençesinde. Enerji ihtiyacını karşılayamaması zaman zaman ekonomik sorunları tetikliyor. Bu nedenle yayılmacı ve sömürgeci kıta Avrupa’sının sürdürülebilir enerji jeopolitiği geliştirmeye çalıştığı ortada. Petrol ve doğalgazı kıta haricindeki üretici ülkelerden temin etmek zorunluluğu, yenilenebilir enerji kaynaklarını çeşitlendirme çabaları hep gündemde. Avrupa endüstrisinin petrol ve doğalgaz bağımlığından kurtulabilmesi için zamana ihtiyaç var. Bu süre içinde endüstrisinin ayakta kalabilmesi için enerji temin eden ana artelle diyaloğunu sorunsuz yürütmesi gerekiyor. Ancak bu her zaman mümkün olmayabilir.
Geçtiğimiz yıllarda Rus enerji firması Gazprom, bazı Avrupa ülkelerine giden doğalgaz miktarını düşürmüş, Polonya, Slovakya ve Avusturya’ya doğalgaz sevkiyatını azaltmıştı. Neden olarak ta Avrupa’daki dağıtıcı Ukrayna’nın üretici ülke Rusya’ya olan borçları ödememesiydi. Gazprom, 1 Ocak 2009’da Ukrayna’nın birikmiş 2,4 milyar dolarlık doğalgaz borcu nedeniyle doğalgaz akışını kesmişti. Polonya, Romanya ve Macaristan gibi Doğu Avrupa ülkelerine doğalgaz akışı durunca, Avrupa Birliği devreye girerek krize çözüm bulmaya çalışmıştı.
Ukrayna ve Rusya arasında patlak veren anlaşmazlığın körüklenmesi üzerine 11 Nisan 2014’te Putin Avrupalı liderlere yazdığı mektupta, Ukrayna’nın yarattığı sorun nedeniyle Avrupa’ya gaz sevkiyatında sorunlar yaşanabileceğini belirtmişti. Velhasıl Kıta Avrupa’sının ihtiyacı olan doğalgazı teminde büyük zorluklar yaşaması farklı arayışlara yönelmesini zorunlu kılıyor. Bu durumun ise kim ne derse desin Türkiye’yi kilit ülkeye dönüştürdüğü bir realite.
Bu çerçevede Avrupa’ya ulaşacak enerji projelerinin başlangıcında ve geçiş güzergâhlarında yaşanan çeşitli siyasi, askeri ve ekonomik sıkıntılar nedeniyle, yeni dönemde tüm enerji nakil hatlarının Türkiye’de kesişmesinden dolayı Azerbaycan, İran ve Rusya’dan Avrupa’ya gidecek gazın fiyatının belirlenmesinde Türkiye kilit rol üstlenebilecek. Doğalgaz borsasını belirleyecek ülkenin Türkiye olması söz konusu. Avrupa Birliği, doğalgazda Rusya’ya bağımlılığı azaltmak için Azerbaycan’dan gaz sevkiyatını öngören Yunanistan anlaşmasını onayladı. Böylelikle Avrupa Birliği ülkeleri; doğalgaz ihtiyacının yüzde 30’undan fazlasını karşılayan Rusya’ya bağımlılığını azaltmak için enerji tedarikçilerinin sayısını artırma yoluna gitti.
Avrupa’nın bel bağladığı bir başka enerji nakil arteri İran doğalgazı. İran doğalgazının dünyaya açılmasında öngörülen ve zaman zaman işletilen güzergâh ülkenin güneyinden başlayıp, Körfez’in altından geçerek Umman’ın kuzeyine gidebilen bir hat. Bu nedenle İran, Umman kıyısında bir sıvılaştırılmış doğalgaz tesisi kurarak buradan dünya pazarlarına açılmayı hedefliyor. Ancak bu Avrupalı müşteri açısından uzun ve pahalı bir yol. İran doğalgazının Avrupa’ya ihracında en verimli seçeneğin Türkiye güzergâhı olacağı tartışmasız kabul görüyor. Halen Tebriz-Ankara boru hattı ile İran’dan yılda ortalama 10 milyar metreküp doğalgaz alan Türkiye, ileride İran gazını Avrupa’ya ulaştırabilir.
Hazar Havzası’ndaki en önemli doğalgaz üreticisi Türkmenistan’ın doğalgazı, Rusya’ya olan bağımlığına alternatif arayan Avrupa Birliği için bulunmaz kaftan. Lakin burada küçük ve önemli bir ayrıntı gözlerden kaçmıyor. Türkmenistan’ın enerji ihracatı konusundaki en önemli müşterisi Çin. Türkmenistan ve Çin arasında 65 milyar metreküplük doğalgaz anlaşmaları mevcut. Olası gaz sevkiyatının ekonomik boyutlarını incelemek için 2015 yılında Aşkabat deklarasyonu imzalandı ve bu kapsamda bir çalışma grubu oluşturuldu. Çalışma grubu Türkmenistan doğalgazının Avrupa’ya taşınması konusunda en verimli proje olarak Trans-Hazar doğalgaz boru hattını öne çıkarmıştı. Rapora göre Hazar’ın altından Azerbaycan’a doğru 300 kilometre boru döşenerek, Türkmen gazını Türkiye üzerinden Avrupa’ya ulaştırmak mümkün.
Azerbaycan’ın yıllık 25 milyar metreküp dolayında doğalgaz üretimi var. Yüz yıldan fazla süre yetecek kadar doğalgaz rezervi olduğu öngörülüyor. Bakü yönetiminin uluslararası alandaki doğalgaz projeleri tüm hızıyla sürdürülüyor. Azerbaycan’ın bu alanda en önemli ortaklarından birisi Türkiye. Türkiye-Gürcistan sınırında Ardahan ili Posof ilçesi Türkgözü köyünden başlayarak Ardahan, Kars, Erzurum, Erzincan, Bayburt, Gümüşhane, Giresun, Sivas, Yozgat, Kırşehir, Kırıkkale, Ankara, Eskişehir, Bilecik, Kütahya, Bursa, Balıkesir, Çanakkale, Tekirdağ ve Edirne olmak üzere 20 ilden geçecek ve Yunanistan sınırında Edirne’nin İpsala ilçesinde son bulacak.16 milyar metreküp kapasiteye sahip projenin, Azerbaycan ve Türkiye çevresindeki kaynaklarla yıllık 31 milyar metreküpe çıkartılması hedefleniyor. Sonuçta tüm yollar Türkiye üzerinden Avrupa’ya ulaşacak güzergâhlara çıkıyor.
ABD’nin Avrupa ülkelerinin enerji ihtiyacını temin etmek gibi yükümlülüğü yok. Ancak enerji kaynakları üzerinden yürüttüğü enerji jeopolitiği nedeniyle enerji piyasasını elinde tutuyor. Avrupa bunun farkında. ABD Enerji Bakanı Ernest Moniz’in, Avrupa Birliği’nin İsrail’den doğalgaz alarak enerji konusunda Rusya’ya olan bağımlılığını zayıflatabileceğini söylemesi şaka gibi. Ernest Moniz Bloomberg’deki yazısında, İsrail’in Akdeniz’deki en büyük doğalgaz yataklarına sahip olduğunu kaydediyor.
Moniz’e göre; “Bu rezervler stratejik amaçlarla kullanılabilir ve üretiminden bariz ekonomik yarar sağlanabilir.” İsrail doğalgazının Rusya’dan sevkiyatı çeşitlendirmeye yardımcı olacağını kaydeden Moniz, gazın Mısır ve Ürdün’e de satılabileceğini belirtti. ABD’li bakan, “ABD bu sorunun çözümüne büyük ilgi duyuyor, çünkü enerji güvenlik kolektif bir iş” diyor. Demesine diyor da gazın ayağı hiçte öyle değil. Neden mi? Çünkü kelin ilacı olsa başına sürer!
İsrail bırakın doğalgaz satmayı kendisi doğalgaz satın alıyor. İsrail basınında yer alan haberlere göre, doğalgazdan elektrik üretimi için enerji şirketi BP’den 3 tanker sıvılaştırılmış doğalgaz alacak olan IEC, taşıma ve sıvılaştırma maliyetleri de dahil olmak üzere milyon BTU (İngiliz Isı Birimi) başına 4,9 dolar ödeyecek. İsrail’in kendi sahası olan Tamar’daki gaz için IEC’nin ödediği miktar ise milyon BTU başına 5,7 dolar. İsrail’in kendi sahalarında üretilip iç piyasaya sunduğu doğalgazın fiyatının uluslararası piyasadaki fiyatların üzerine çıkması üzerine IEC, Tamar gazı yerine dışarıdan gaz almaya karar verdi. Deyim yerindeyse İsrail; “ Kendi muhtaç himmete bir dede. Nerde kaldı ki gayrıya himmet ede.” Şimdi neden ABD’nin Avrupa Birliği ile doğalgaz konusunda dalga geçtiğinizi ya da kazık attığını anladınız mı?
Avrupa Birliği ülkelerine doğalgaz almak için İsrail’i adres gösteren ABD, Türkiye’nin bu ihtiyacını karşılamaktan geri kalmıyor. Nitekim Türkiye, ocakta ABD’den 83 milyon metreküplük sıvılaştırılmış doğalgaz ithalatı gerçekleştirdi. Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunun (EPDK) Doğalgaz Sektör Raporu’nda yer alan bilgiye göre bilgiye göre, Türkiye ocakta ABD’den 83 milyon metreküplük Sıvılaştırılmış Doğalgaz (LNG) ithalatı gerçekleştirdi. Rapora göre Türkiye, hava koşulları nedeniyle doğalgaz tüketiminde ve ithalatında rekor kırılan 2016 Ocak ayında, gaz ihtiyacının bir bölümünü de LNG halinde ilk kez ABD’den sağladı.
Ömür Çelikdönmez
Twitter:@oc32oc39
omurcelikdonmez@hotmail.com

İlgili Yazılar

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir