2016’da Türkiye ve Rusya: Önde Dövüşmeye, Arkada Tokalaşmaya Doğru
Günümüzde, Türkiye-Rusya ilişkilerinin son derece kötüleşmiş ve bunun geçen Kasım ayındaki Rus uçağının düşürülmesi münasebetiyle zirveye ulaştığı dünyaca bilinmektedir.
Bu olaydan sonra Rusya Türkiye ile yapılan ticarete gıda ithalinin yasağı gibi büyük ölçülü kısıtlamaları koymuştur. Bunun dışında da Rusya’da Türk mallarına karşı hükümet destekli boykot kampanyaları da yapılmaktadır. Mesela Ajanskafkas.com tarafından yayınlanan habere göre, Rusya’da, tüketici hakları denetim kurumu Rospotrebnadzor Kuzey Osetya idaresi, Türk malı satanların şikâyet edilebileceği bir çağrı merkezi kurmuştur. Rospotrenadzor Kuzey Osetya idaresi, şikâyet merkezinin, Rusya’nın milli güvenliğini korumak ve Türkiye’ye karşı alınan ekonomik tedbirleri uygulamak için kurulduğunu açıklamıştır.
Ayrıca bugünlerde Rus uçağı tekrar Türkiye hava sahasını ihlal etti ve Türkiye hükümeti Rusya Federasyonu’nun bu davranışa karşı sert tepki göstermiştir. Bunun ardından Rusya hükümeti “Türkiye’nin Suriye’ye asker göndererek orayı saldırma planı var.” diyerek Türkiye’yi suçlamaya başlamıştır. Rusya’nın iddiasına göre Türkiye Suriye’yi saldırmak için gizli şekilde hazırlık yapıyormuş. Türkiye de Rusya’nın iddiasına karşı “Rusya kendisinin Suriye’de yaptığı suçları gizlemek için Türkiye’yi suçluyor. Rusya Suriye içinde masum halkı saldırıp öldürüyor” diyerek Rusya’yı sert şekilde eleştirmiştir.
Aynı zamanda Rusya Türkiye’nin en büyük tehditlerden biri olarak tanımladığı PYD’ye silah yardımı ve askeri eğitimi vermeye karar alması Türkiye’yi son derece tedirginleştirmiştir.
Bu tür haberleri dinledikçe, Türk-Rus ilişkileri daha da kötüleşeceği ve gelecek zamanda bu iki ülke arasında savaş ve çatışma bile olabileceği gibi görülmektedir.
Fakat, medyada pek yayınlanmayan kısma bakarsak, bu gelişmeyle paralel şekilde Türk-Rus gerginliğinin tırmanmasına ters olan gelişmeler de görülmektedir. Mesela daha önce bahsedilen Rus uçağının Türkiye hava sahasını ihlal etmesine bakarsak, Türkiye istediği takdirde bu Rus uçağını düşürebilirdi. Ama buna rağmen Türkiye hükümetinin niye sadece Ankara’daki Rusya büyükelçisini çağırıp sözde Rusya’ya tepki gösterdiğine dair soru aklımıza geliyor. Rusya tarafı da niye Türkiye’yi en ağır şekilde vuracak ambargoları uygulamak yerine sadece göstermeli yaptırımları uyguluyor ve Türkiye-Rusya arasındaki uçuşlarının çoğu devam ediyor?
Sonuç olarak her iki tarafı da hayatını sürdürmek için birbirlerine ihtiyaç duymaktadır ve aradaki gerginliğinin birbirlerine sadece zarar getireceği farkındadır. Mesela Rusya Türkiye’den gıdayı ithal etmekten vazgeçtikten sonra Rusya’da yemeklerin fiyatı önemli derecede artmaktadır. Günümüzde Rusya’nın ekonomik durumu Batı ülkeleri tarafından uygulanan ekonomik yaptırımdan dolayı iyice kötüleşmiş ve Türk-Rus ilişkilerinin kötüleşmesi durumu daha da kötüleştirecektir. Rusya son zamanlarda sebze ve meyveyi Türkiye’nin yerine İran ve Suriye’den alacağına karar almış, ama bu ülkelerin Türkiye’nin alternatifi olabilmesi konusunda tereddütlük vardır. Türkiye de enerji kaynağının önemli kısmını Rusya’dan almakta ve Türk-Rus ilişkilerinin daha da kötüleşince Rusya’dan petrol ve doğalgaz nakliyatı kesilebilir. Hem Rusya hem de Türkiye bu tehlikeyi iyi bildiği için ne kadar kamuoyunu gaza getirdiyse de “kırmızı çizgi”yi geçmemektedir.
Ayrıca Türkiye-Rusya ilişkilerinin toparlanmasına yönelik gelişmeler de görülmeye başlamıştır. Mesela 7 Şubat gecesinden itibaren Onur Air’in İstanbul-Nalçik seferleri yeniden başlatılacaktır. İstanbul-Nalçik seferleri bölge halkı tarafından oldukça yoğun bir şekilde kullanılıyordu ve bu gelişme bölge halkı tarafından memnuniyetle karşılanmıştır.
Bir de Azeri asıllı uzman Araz Murseliyev, Rusya parlamentosu alt kanadı Duma Milletler Arası Komisyon Başkanı Gadjimet Safaraliyev’in danışmanı görevine getirildi. Rusya hükümeti Duma’nın danışmanı olarak Türkiye’ye en yakın olan Azerbaycan kökenli insanı atamakla Türkiye’ye karşı Türk-Rus ilişkilerini toparlamak istediğine dair mesajı dolayı olsa da vermiş oldu.
Sonuç olarak Türkiye-Rusya ilişkileri daha da kötüye doğru gideceği gibi görülürken, aynı zamanda toparlamaya doğru gidebileceğini gösteren gelişmeler de başlamıştır. Yani Türkiye ve Rusya “önde birbirleriyle dövüşürken arkada ise birbirleriyle tokalaşmaya” doğru gitmektedirler.
Keisuke Wakizaka
Kafkas stratejik araştırmalar merkezi KAFKASSAM kıdemli araştırmacısı.
