Մենք շատ լավ գիտենք, թե ինչ է կատարվում շփման գծում, Երեւանում հայտարարել է ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի ամերիկացի համանախագահ Ռիչարդ Հոգլանդը, որը մյուս երկու համանախագահների հետ այցելել է Հայաստան: Հոգլանդը ասել է, որ շփման գծում տեղի ունեցողի վերաբերյալ հասցեական հայտարարություն չեն անում, քանի որ այդ դեպքում կարող է կասկածի տակ դրվել միջնորդական հավասար վերաբերմունքը, եւ մեղադրվող կողմը կասկածի տակ կդնի միջնորդների գործունեության նպատակահարմարությունը:
Ինչ խոսք, ամերիկացի համանախագահի հայտարարությունը քննադատության չդիմացող հայտարարություն է: Ի վերջո, եթե շատ լավ գիտեն, թե ինչ է կատարվում շփման գծում, ապա ի՞նչ կարող է ասել Բաքուն, եթե հստակ խոսեն իրենց շատ լավ իմացածի մասին:
Ի վերջո, ինչի՞ց է, որ շատ լավ գիտեն: Օդի՞ց, թե կոնկրետ փաստերից: Ընդ որում, փաստերը կարող են լինել հենց օդից, այսինքն տիեզերական դիտարկումներից, որ իրականացնում են գերտերությունները եւ անկասկած ունեն պատկերները, թե ինչ է կատարվել կամ կատարվում շփման գծում:
Այսինքն, համանախագահներն ըստ ամենայնի չունեն փաստի կարիք, թեեւ, հայկական կողմն օրինակ տեւական ժամանակ է կարծես թե սկսել է Ադրբեջանին խախտումների համար հակահարված տալուց բացի համանախագահներին էլ տալ խախտումների ապացույցներ:
Բայց, խնդիրն այստեղ իհարկե ապացույցները չեն, եւ Ռիչարդ Հոգլանդը անկասկած իր հայտարարության դիվանագիտական ձեւաչափում քողարկում է կարեւոր նրբերանգներ: Հոգլանդը հայտարարել է, որ հայտարարություններում կողմերից մեկին թիրախավորելը կարող է հանգեցնել նրան, որ այդ կողմը հայտարարի, որ չի վստահում Մինսկի խմբի համանախագահությանը և չի ցանկանում նրանց միջնորդությամբ բանակցային սեղանի շուրջ նստել:
Սա իսկապես հետաքրքիր հայտարարություն է: Արդյոք Ադրբեջանը կարող է հայտարարել, թե չի վստահում միջուկային երեք գերտերությունների՝ ԱՄՆ, Ֆրանսիայի եւ ՌԴ միջնորդությանը: Արդյոք դա չի նշանակելու Ադրբեջանի միջազգային մեկուսացում բառի բուն իմաստով: Եվ արդյոք այդ հայտարարության տողատակում Ռիչարդ Հոգլանդը մատնացույց չի անում այն քայլը, որ պետք է անի հայկական կողմը հասցեական հայտարարության հասնելու համար, հասնելու այն բանին, որ միջնորդ համանախագահները անեն թիրախավորված հայտարարություն եւ կոնկրետ մեղադրեն հրադադարը խախտող կողմին:
Հարց է առաջանում իհարկե, թե ինչու պետք է Մոսկվան, Փարիզն ու Վաշինգտոնը հենց իրենց իսկ նախաձեռնությամբ չտան կոնկրետ գնահատական եւ սպասեն Երեւանի որեւէ քայլին: Խնդիրը սակայն այն է, որ այդ երեք մայրաքաղաքներն անկասկած չունեն ընդհանուր շահերի եւ մոտեցումների իդեալական կամ նույնիսկ իդեալականին մոտ համադրություն: Նրանք ձեւավորել են յուրօրինակ մի փակ ակումբ, որտեղ փորձում են Արցախի հակամարտության հիմքով կամ առիթով ընդամենը առաջ մղել սեփական աշխարհքաղաքական շահերը, դարձնելով այն յուրօրինակ միջազգային ֆորմատ:
Ահա այս պարագայում, այդ ակումբի այս կամ այն գործողությունը չի կարող լինել հենց այնպես, եւ դրա հետ գործ ունեցողներն էլ պետք է փորձեն իրենց շահերը առաջ մղել եւ դրա համար ստեղծել կոնկրետ իրավիճակներ:
Ըստ այդմ, արդյոք Մինսկի խմբի ամերիկացի համանախագահը չի ակնարկում Երեւանին, որ ժամանակն է առավել կոշտ պահանջ դնել Մինսկի խմբի առաջ, որպեսզի հրադադարի խախտման վերաբերյալ հայտարարությունները լինեն հասցեական եւ թիրախավորված: Առաջին հայացքից թվում է, որ այդպիսով Երեւանը կարող է հայտնվել այսպես ասած հոսանքին հակառակ վիճակում:
Բայց այստեղ կա երկու հանգամանք՝ նախ ամերիկացի համանախագահը փաստորեն նշում է, որ շատ լավ գիտեն, թե ինչ է կատարվում, պարզապես պետք է ստեղծել համապատասխան վիճակը՝ համարժեք քայլի արժանանալու համար: Իսկ դա պետք է անի Երեւանը, որն արդեն սկսել է ներկայացնել կոնկետ ապացույցներ, եւ հաջորդ քայլով թերեւս պետք է կատարի այդ ապացույցներին քաղաքական կշիռ տալու քայլեր: Եվ մյուս կողմից՝ արդյոք Երեւանն այդպիսի քայլերով ու պահանջով կգնա հոսանքին հակառակ, երբ ամերիկացի նախագահը հայտարարում է, որ շատ լավ գիտեն ինչ է կատարվում, իսկ մի քանի շաբաթ առաջ էլ Ֆրանսիայի նախագահը Հայաստանի նախագահի կողքին հայտարարում է, որ հրադադարի մեխանիզմների ներդրումը կօգնի պատժել հրադադարը խախտողին:
Այլ կերպ ասած, իրական քաղաքականության ռեժիմում խոսքը գուցե ոչ թե հոսանքին հակառակ գնալու մասին է, այլ հոսանքը օգտագործելու եւ «առագաստը բացելու»՝ հոսանքի ուժն օգտագործելու անհրաժեշտության մասին:
Ամբողջ խնդիրն ըստ երեւույթին այն է, որ Հայաստանն այդ դեպքում կարող է գնալ մեկ այլ՝ «ռազմավարական հոսանքին» հակառակ, քանի որ դնելով այդպիսի պահանջներ եւ պահանջելով հասցեականություն համանախագահներից, Երեւանը փաստորեն նաեւ Մոսկվային կստիպի գնալ Բաքվի դեմ եւ դատապարտել Ադրբեջանի հրադադարի խախտումները թիրախավորված եւ հասցեական:
Մինսկի խմբի համանախագահների առաջ հստակ վերաբերմունքի խնդիր դնելու դեպքում Երեւանը անհարմար վիճակում կդնի հենց Մոսկվային:
Մինչդեռ, խուսափելով դրանից, Երեւանը փաստորեն քաղաքական առումով կիսատ է թողնում այն հակահարվածները, որոնք շփման գծում հասցնում է զինուժի միջոցով: Ամերիկացի համանախագահը Երեւանին ակնարկում է այդ հակահարվածները քաղաքական նախաձեռնությամբ ամրացնելու, լրացնելու, կիսատ չթողնելու եւ Մինսկի խմբի առաջ նոր քաղաքական վիճակ ստեղծելու անհրաժեշտության մասին:
ՀԱԿՈԲ ԲԱԴԱԼՅԱՆ
ԱՄՆ համանախագահը Երեւանին հուշում է կիսատ չթողնել հակահարվածը
